Wprowadzenie: zmiana, która może wstrząsnąć rynkiem

Rząd przedstawił projekt nowelizacji ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne. Jeśli zostanie uchwalony, nowe przepisy wejdą w życie 1 stycznia 2026 r. i wprowadzą istotną zmianę – wyższą, 17-procentową stawkę ryczałtu dla usług świadczonych na rzecz podmiotów powiązanych.

Choć w uzasadnieniu projektu podkreślono potrzebę ograniczenia agresywnej optymalizacji podatkowej, w praktyce proponowane przepisy mogą prowadzić do powstania nowych dysproporcji w systemie podatkowym. W efekcie identyczne usługi będą opodatkowane różnymi stawkami w zależności od odbiorcy.

W tym wpisie przedstawiamy najważniejsze założenia projektu, jego cele oraz potencjalne skutki dla przedsiębiorców i doradców podatkowych.

Co się zmienia w ustawie o ryczałcie?

Zgodnie z projektem nowelizacji zmianie ulega treść art. 12 ust. 1 pkt 1 ustawy o ryczałcie. Nowe przepisy przewidują, że 17-procentową stawką ryczałtu opodatkowane będą przychody z usług świadczonych na rzecz podmiotów powiązanych, jeżeli:

• usługi te należą do katalogu wskazanego w art. 12 ust. 1 pkt 2–3, pkt 4 lit. d (w zakresie obsługi nieruchomości własnych lub dzierżawionych), lit. e oraz pkt 5–7 ustawy,
• a wielkość udziałów lub praw, o których mowa w art. 23m ust. 2 pkt 1 lit. a–c ustawy o PIT, wynosi co najmniej 5%.

W takim przypadku nie będzie można stosować dotychczasowych, niższych stawek ryczałtu, takich jak 8,5%, 12% czy 15%.

Podmiotem powiązanym w rozumieniu przepisów będzie spółka, w której podatnik posiada udziały, pełni funkcję w organach lub utrzymuje inne powiązania kapitałowe lub organizacyjne.

Uzasadnienie zmian według Ministerstwa Finansów

Ministerstwo Finansów wskazuje, że obecny stan prawny sprzyja optymalizacji podatkowej. Wspólnicy oraz członkowie zarządów często wystawiają własnym spółkom faktury za usługi, rozliczając je stawką 8,5% ryczałtu. Gdyby te same środki były wypłacane w formie dywidendy lub wynagrodzenia na zasadach ogólnych, opodatkowanie wyniosłoby odpowiednio 19% lub nawet 32%, wraz z możliwą daniną solidarnościową.

W takiej sytuacji pojawia się podwójna korzyść:

• spółka zalicza wydatek w koszty podatkowe,
• przedsiębiorca płaci niski podatek ryczałtowy.

Nowelizacja ma temu przeciwdziałać poprzez ujednolicenie zasad i ograniczenie możliwości stosowania preferencyjnych stawek w relacjach pomiędzy podmiotami powiązanymi.

Dlaczego zmiana budzi kontrowersje?

1. Nierówne traktowanie identycznych usług

Z punktu widzenia praktyki gospodarczej problemem jest to, że identyczna usługa będzie opodatkowana inaczej w zależności od tego, kto jest jej odbiorcą.

• W relacji z niezależnym kontrahentem przedsiębiorca zapłaci np. 8,5%.
• Świadcząc tę samą usługę na rzecz własnej spółki – już 17%.

Takie zróżnicowanie może być postrzegane jako naruszenie zasady równości podatkowej i wprowadzać nieuzasadnione preferencje bądź sankcje zależne od formy organizacyjnej współpracy.

2. Ryzyko sporów interpretacyjnych

Nowe przepisy mogą generować spory dotyczące:

• momentu ustalenia powiązania,
• zakresu usług objętych nową stawką,
• sposobu badania poziomu udziałów (czy wystarczy 5% udziałów pośrednich, czy wyłącznie bezpośrednich).

Niejasności mogą prowadzić do konieczności uzyskiwania indywidualnych interpretacji podatkowych, co zwiększy obciążenie administracyjne po stronie przedsiębiorców i doradców.

3. Osłabienie atrakcyjności ryczałtu

Podniesienie stawki do 17% w relacjach z podmiotami powiązanymi może sprawić, że część przedsiębiorców zrezygnuje z ryczałtu jako formy opodatkowania. W wielu przypadkach bardziej opłacalny stanie się podatek liniowy (19%) lub zasady ogólne, zwłaszcza przy wysokich kosztach uzyskania przychodu.

4. Uderzenie w mikrofirmy i przedsiębiorstwa rodzinne

Zmiany dotkną szczególnie małe firmy rodzinne oraz jednoosobowe działalności, które często współpracują z powiązanymi spółkami w ramach jednej grupy. Dla takich podmiotów wzrost stawki z 8,5% do 17% oznacza realny wzrost obciążeń podatkowych nawet o kilkadziesiąt procent.

Trudno uznać, że w tego typu przypadkach mamy do czynienia z agresywną optymalizacją podatkową – często jest to naturalna forma organizacji działalności rodzinnej.

Przykłady skutków w praktyce

1. Usługi informatyczne dla własnej spółki
   Obecnie: 12% ryczałtu.
   Po zmianie: 17% (jeśli przedsiębiorca posiada udziały ≥ 5%).
2. Wynajem nieruchomości spółce rodzinnej
   Obecnie: 8,5%.
   Po zmianie: 17%.
3. Usługi administracyjne i zarządcze w grupie kapitałowej
   Dla podmiotów niepowiązanych: 15%.
   Dla spółki powiązanej: 17%.

W każdym z powyższych przypadków podatek wzrośnie o kilka punktów procentowych, mimo że charakter wykonywanej pracy i poziom dochodowości pozostaną bez zmian.

Co możemy zrobić w praktyce?

W obliczu planowanych zmian warto już teraz:

• przeanalizować strukturę własnościową i powiązania kapitałowe w ramach grupy,
• zidentyfikować umowy i kontrakty, które mogą zostać objęte nową stawką,
• rozważyć ewentualną zmianę formy opodatkowania,
• monitorować przebieg prac legislacyjnych oraz planowane vacatio legis,
• przygotować się do ewentualnej restrukturyzacji współpracy w ramach grupy.

Warto również zwrócić uwagę, że projekt znajduje się dopiero na etapie opiniowania i może ulec modyfikacjom – szczególnie w zakresie wysokości stawki oraz definicji podmiotu powiązanego.

Podsumowanie

Projekt nowelizacji ustawy o ryczałcie od 2026 r. wprowadza wyraźne ograniczenie stosowania niskich stawek w relacjach z podmiotami powiązanymi. Celem zmian jest ograniczenie optymalizacji podatkowej, jednak proponowane rozwiązanie budzi liczne zastrzeżenia.

W praktyce doprowadzi ono do sytuacji, w której dwóch przedsiębiorców wykonujących ten sam rodzaj usług zapłaci różny podatek tylko dlatego, że jeden z nich świadczy je na rzecz spółki, w której posiada udziały. Taka konstrukcja systemu nie tylko osłabia zaufanie do stabilności prawa, ale także wprowadza element arbitralności w opodatkowaniu działalności gospodarczej.

Zamiast rzeczywistego uszczelnienia systemu, możemy mieć do czynienia z jego dalszym komplikowaniem i tworzeniem nowych pól do sporów interpretacyjnych.