Dnia 15 października 2020 r. Trybunał Sprawiedliwości UE wydał ważny i zarazem korzystny wyrok dla podatników, dla których tzw. ulga za złe długi w zakresie podatku VAT może być jedyną deską ratunku.

Przypominamy, iż obecnie ustawa VAT w art.  89a oraz 89b przewiduje możliwość korekty podstawy opodatkowania oraz podatku należnego z tytułu dostawy towarów lub świadczenia usług na terytorium kraju jeśli podatnik uprawdopodobni, iż wierzytelność, którą posiada z tego tytułu jest nieściągalna. Uprawdopodobnienie nieściągalności oznacza, iż dana wierzytelność nie została uregulowana lub zbyta w jakiejkolwiek formie w ciągu 150 dni od dnia upływu terminu jej płatności określonego w umowie lub na fakturze.

Przepisy te określają również szereg innych warunków formalnych, które należy spełnić, aby ulga za złe długi była w zasięgu ręki przedsiębiorcy. I tak w szczególności:

• wskazana dostawa towaru lub świadczenie usług musi być dokonana na rzecz podatnika zarejestrowanego jako podatnik VAT czynny, niebędącego w trakcie postępowania upadłościowego lub w trakcie likwidacji;
• na dzień poprzedzający dzień złożenia deklaracji podatkowej, w której dokonuje się korekty wierzyciel i dłużnik muszą być podatnikami zarejestrowanymi jako podatnicy VAT czynni, a dłużnik nie może być w trakcie postępowania upadłościowego lub w trakcie likwidacji;
• od daty wystawienia faktury dokumentującej wierzytelność nie może upłynąć więcej niż 2 lata, licząc od końca roku, w którym została ona wystawiona.

Wskazany na wstępie wyrok Trybunału dotyczył podmiotu, który posiadał wierzytelność wobec kontrahenta postawionego w stan likwidacji w okresie 150 dni od upływu terminu zapłaty, pozostając jednocześnie zarejestrowanym jako podatnik VAT, czyli po wykonaniu danego świadczenia usług. Podmiot ten spełniał jednak pozostałe warunki określone w przepisach o VAT,  zwrócił się zatem do organów podatkowych z wnioskiem o wydanie interpretacji indywidualnej w zakresie możliwości skorzystania z ulgi za złe długi. Organ stwierdził jednak, iż jeśli jedna z przesłanek nie jest spełniona, podatnik nie jest uprawniony do powoływania się na prawo do obniżenia, wywodząc je bezpośrednio z prawa Unii.

Podmiot zaskarżył taką interpretację organu co w końcowym efekcie doprowadziło sprawę i związane z nią wątpliwości przed TSUE. Trybunał podzielił stanowisko podatnika stwierdzając, iż przepisy unijne, w szczególności przepisy dyrektywy Rady 2006/112/WE z dnia 28 listopada 2006 r. stoją na przeszkodzie przepisom krajowym, które uzależniają obniżenie podstawy opodatkowania podatkiem od wartości dodanej (VAT) od warunku, by w dniu dostawy towaru lub świadczenia usług, a także w dniu poprzedzającym dzień złożenia korekty deklaracji podatkowej mającej na celu skorzystanie z tego obniżenia dłużnik był zarejestrowany jako podatnik VAT i nie był w trakcie postępowania upadłościowego lub w trakcie likwidacji, zaś wierzyciel był w dniu poprzedzającym dzień złożenia korekty deklaracji podatkowej nadal zarejestrowany jako podatnik VAT.

Trybunał w uzasadnieniu wyroku wskazał w szczególności, iż podstawę opodatkowania stanowi świadczenie wzajemne rzeczywiście otrzymane, a w konsekwencji organy podatkowe nie mogą pobrać z tytułu VAT kwoty wyższej od tej, którą otrzymał podatnik.

Ponadto pokreślił, iż przepisy unijne przyznają państwom członkowskim zakres swobodnego uznania, w szczególności w odniesieniu do formalności, jakie muszą zostać dochowane przez podatników względem organów podatkowych celem obniżenia podstawy opodatkowania, ale jedynie w granicach tego, co jest bezwzględnie konieczne dla osiągnięcia tego szczególnego celu. Powinny one bowiem w możliwie najmniejszym stopniu naruszać cele i zasady dyrektywy 2006/112 i w związku z tym nie mogą być wykorzystywane w sposób, który podważałby neutralność VAT.

Trybunał powołał się również na zasadę pierwszeństwa prawa Unii podkreślając, iż każdy sąd krajowy orzekający w ramach swoich kompetencji jako organ państwa członkowskiego jest zobowiązany odstąpić od stosowania wszelkiego przepisu prawa krajowego sprzecznego z bezpośrednio skutecznym przepisem prawa Unii w ramach toczącego się przed tym sądem sporu przy czym okoliczność, że ma to zarazem wpływ na inne przepisy prawa krajowego, jest nieistotna.

Warto też pamiętać, że od 1 stycznia 2020 r. ulga na złe długi odnosi się także do podatku dochodowego, dzięki czemu przedsiębiorcy mogą „odzyskać” zapłacony podatek dochodowy od sprzedaży, za którą nie uzyskali zapłaty po upływie 90 dni od dnia upływu terminu zapłaty określonego na fakturze lub w umowie.

Ulga za złe długi to trudny temat, który niejednokrotnie przysparza przedsiębiorcom problemów. W takich sytuacjach nasze biuro zawsze chętnie służy pomocą. Wystarczy się z nami skontaktować – w zakładce kontakt znajdują się wszystkie potrzebne dane.